Οι φονικότεροι σεισμοί στη Φθιώτιδα

Η ειδησεογραφία των τελευταίων ωρών μονοπωλείται από την τεράστια δοκιμασία που βιώνουν οι κάτοικοι της Σαντορίνης και της Αμοργού. Η έντονη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή, έχει προκαλέσει φόβο και αναμενόμενα ο κόσμος συνδέει την ακολουθία με το ενδεχόμενο ενεργοποίησης του ηφαιστείου.

Με αφορμή την επικαιρότητα, καθώς και τον πρωινό σεισμό που καταγράφηκε στο χώρο ανάμεσα στη Σκύρο και την Αλόννησο, το lamia-world.gr αποφάσισε να σας ψάξει τα… δικά μας. Η περιοχή μας έχει την ατυχία να διατρέχεται από το φοβερό και τρομερό ρήγμα της Αταλάντης, το οποίο στο παρελθόν έχει προκαλέσει ανυπολόγιστες καταστροφές. Πόσες φορές όμως η Φθιώτιδα υπέστη σοβαρές καταστροφές από σεισμούς;

Οι φονικότεροι σεισμοί της Φθιώτιδας

Οι σεισμοί που έχουν γίνει στην περιοχή μας και θεωρούνται από τους μεγαλύτερους που έχουν καταγραφεί στην ιστορία, είναι δύο. Ο ένας στην αρχαιότητα και ο άλλος στη σύγχρονη εποχή. Μιλάμε για τον σεισμό που πρακτικά καθόρισε τη μορφολογία του Μαλιακού κόλπου το 426 π.Χ., αλλά και τον πολύ πιο πρόσφατα σεισμό της Αταλάντης το 1894.

Η καταστροφή στα Φάλαρα και τη Σκάρφεια το 426 π.Χ.

Πρόκειται πιθανότατα για έναν από τους φονικότερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί στην ιστορία της Ελλάδας. Και τον πρώτο για τον οποίο υπάρχουν καταγραφές στην αρχαία Ελλάδα. Υπολογίζεται πως ήταν μεγέθους 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και οι καταστροφές που προκάλεσε ήταν ανυπολόγιστες. Με βάσει τις καταγραφές που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα, αναφέρονται 1700 νεκροί στη Σκάρφεια και άλλοι 850 στο Θρόνιο.

Την ίδια στιγμή, οι αναφορές τις εποχές κάνουν λόγο για ολική ισοπέδωση της αρχαίας πόλης Φάλαρα, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Στυλίδα. Το ίδιο συνέβη και στα χωριά των Θερμοπυλών, με τη Σκάρφεια να βρίσκεται στο επίκεντρο και να καταστρέφεται ολοσχερώς.

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί πως οι καταγραφές αναφέρουν πως από το συγκεκριμένο σεισμό υπέστη μετατόπιεση το νοτιοανατολικό τμήμα του Παρθενώνα, ενώ πολύ σοβαρές υλικές ζημιές υπέστησαν η Λαμία, η Θήβα και ο Ορχομένος. Παράλληλα, το τείχος της Ελάτειας υπέστη ρήγματα, ενώ ρήγμα δημιουργήθηκε και στην Αταλάντη. Πόλεις με μεγάλη σημασία για την εποχή εκείνη.

Οι δύο σεισμοί του 1894 από το ρήγμα της Αταλάντης

Η δεύτερη μεγαλύτερη καταστροφή από σεισμούς στην περιοχή μας έχει καταγραφεί τον Απρίλιο του 1894. Αυτοί προήλθαν από το διάσημο ρήγμα της Αταλάντης σε διάστημα μίας και είχαν επίσης τρομακτικές συνέπειες. Χωρίς βέβαια να αγγίζουν ωστόσο ούτε κατά διάνοια τις αναφορές του 426 π.Χ.

Στις 20 Απριλίου του 1894 το φονικό ρήγμα της Αταλάντης «ξύπνησε» και τα 6,7 Ρίχτερ που έδωσε προκάλεσαν σοβαρότατες καταστροφές στις κωμόπολεις της Μαλεσίνας, του Μαρτίνου και το χωριό Προσκυνά. Ωστόσο, επτά ημέρες αργότερα, στις 27 του Απρίλη καταγράφηκε η μεγαλύτερη καταστροφή.

Το ρήγμα «ββρυχήθηκε» και πάλι. Αυτή τη φορά έδωσε 7,1 Ρίχτερ (που είναι η μεγαλύτερη καταγραφή επί φθιωτικού εδάφους) και στην κυριολεξία διέλυσε τον Άγιο Κωνσταντίνο. Μάλιστα, υπήρξαν σοβαρές κατολισθήσεις, μεταβολές της στάθμης του νερού καθώς και τσουνάμι ύψους 3 μέτρων.

Συνολικά -με βάση τις καταγραφές που υπάρχουν- οι διπλοί σεισμοί της Ατάλαντής, όπως έχουν μείνει γνωστοί στην ιστορία- είχαν ως αποτέλεσμα να καταστραφούν ολοσχερώς 3.783 σπίτια και να χάσουν την ζωή τους 255 άνθρωποι.

Το φονικό ρήγμα της Αταλάντης

Το ρήγμα της Αταλάντης είναι ένα από τα πιο ενεργά και επικίνδυνα ρήγματα της Ελλάδας, με ιστορικό ισχυρών σεισμών. Εκτείνεται στον Ευβοϊκό κόλπο και επηρεάζει άμεσα την περιοχή της Λοκρίδας και της Φθιώτιδας και κατά καιρούς έχει δώσει ιδιαίτερα φονικούς σεισμούς. Τέτοιοι ήταν και οι δύο του 1894 (6,7 και 6,9 Ρίχτερ) που προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές, αφήνοντας πίσω 255 νεκρούς και χιλιάδες κατεστραμμένα σπίτια.

Οι γεωλόγοι εκτιμούν ότι το ρήγμα έχει περίοδο επανάληψης σεισμών μεταξύ 500 και 1.000 ετών, γεγονός που σημαίνει ότι βρίσκεται σε μια φάση «ηρεμίας». Ωστόσο, λόγω του μεγέθους και της θέσης του, θεωρείται ικανό να δώσει σεισμό έως 6,8 Ρίχτερ. Η σεισμολογική κοινότητα το παρακολουθεί στενά, καθώς κάθε νέα σεισμική δραστηριότητα μπορεί να σηματοδοτήσει μια μελλοντική ενεργοποίηση του ρήγματος.

Το εντυπωσιακό ωστόσο είναι πως υπάρχουν σημεία κατά μήκος του, τα οποία είναι ορατά, προκαλώντας δέος.

Οι κυριότεροι σεισμοί της αρχαιότητας στη Φθιώτιδα

Οι δύο παραπάνω είναι κατά γενική ομολογία οι κυριότεροι σεισμοί που έχουν καταγραφεί στην περιοχή της Φθιώτιδας. Δεν είναι όμως οι μοναδικοί μεγάλοι, αφού υπάρχουν δεκάδες αναφορές ακόμα. Παρακάτω θα παραθέσουμε τις πιο σημαντικές αναφορές που υπάρχουν κατά την αρχαιότητα…

Σεισμός του 347 π.Χ. (6,0 Ρίχτερ)
Με επίκεντρο τους Δελφούς, καταγράφηκε την εποχή που οι Φωκείς επιχειρούσαν να λεηλατήσουν τον ναό του Απόλλωνα. Ο σεισμός θεωρήθηκε θεϊκή τιμωρία και οδήγησε στη διακοπή των εργασιών τους.

Σεισμός του 279 π.Χ. (6,4 Ρίχτερ)
Κατά την επιδρομή των Γαλατών στον Παρνασσό, σημειώθηκε σεισμός που προκάλεσε κατολισθήσεις, καταπλακώνοντας μέρος του στρατού τους. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε παρέμβαση των θεών υπέρ των Ελλήνων.

Σεισμός του 226 π.Χ. (6,4 Ρίχτερ)
Έπληξε την Τιθωρέα και το Κυτίνιο (σημερινό Παλαιοχώρι Δωριέων). Οι κάτοικοι της περιοχής αναγκάστηκαν να ζητήσουν οικονομική βοήθεια λόγω των εκτεταμένων ζημιών. Ο συγκεκριμένος σεισμός προκάλεσε την κατάρρευση των τειχών της Μελιταίας και παράξενες μεταβολές στη στάθμη της θάλασσας στη Λάρυμνα.

Σεισμός του 105-106 μ.Χ. (6,4 Ρίχτερ)
Προκάλεσε την καταστροφή του Οπού (σημερινής Αταλάντης) και των Ωρεών στη Βόρεια Εύβοια.

Σεισμός του 361 μ.Χ. (6,8 Ρίχτερ)
Μεγάλης έντασης σεισμός στους Δελφούς, κατέστρεψε τον ναό του Απόλλωνα και προκάλεσε σημαντικές ζημιές στις γύρω περιοχές.

Σεισμός του 375 μ.Χ.
Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη πληροφορία, είχε όμως τη συνέπεια της ερήμωσης πολλών πόλεων της σημερινής επαρχίας. Ανάμεσα τους και περιοχές της Φθιώτιδας.

Σεισμοί 513-570 μ.Χ.
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές, ωστόσο φέρονται να είχαν σοβαρές επιπτώσεις στη Φθιώτιδα.

Σεισμός του 551 μ.Χ. (7,0 Ρίχτερ)
Καταστράφηκαν πόλεις και χωριά γύρω από τον Κορινθιακό και τον Μαλιακό Κόλπο. Η θάλασσα εισχώρησε σε κατοικημένες περιοχές, προκαλώντας τεράστιες απώλειες.

Σεισμός του 996 μ.Χ.
Έπληξε το Γαλαξίδι και τη γύρω περιοχή, αφήνοντας ανεξίτηλα σημάδια στην τοπική ιστορία.

Οι κυριότεροι σεισμοί του Μεσαίωνα στη Φθιώτιδα

Τουλάχιστον εννιά αναφορές σεισμών που είχαν φονικές συνέπειες στο χώρο της Φθιώτιδας, έχουν καταγραφεί και στα χρόνια του Μεσαίωνα. Σας τις παρουσιάζουμε παρακάτω…

Σεισμός του 1323 μ.Χ.
Ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς που καταγράφηκαν στη μεσαιωνική Ελλάδα. Ο ιστορικός Γεώργιος Φραντζής τον χαρακτήρισε ως «παμμέγιστον», καθώς προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές σε ολόκληρη τη χώρα.

Σεισμός του 1509 μ.Χ.
Καταστροφικός σεισμός που έπληξε τη Φθιώτιδα, καταγράφεται στο Χρονικό του Γαλαξιδίου.

Σεισμός του 1544 μ.Χ. (6,8 Ρίχτερ)
Έπληξε τη Λαμία, με μαρτυρίες ότι το «Ζητούνι» (Λαμία) βυθίστηκε. Οι αναφορές είναι ασαφείς, καθώς υπάρχει σύγχυση με σεισμό στη Θεσσαλία την ίδια περίοδο.

Σεισμός του 1545 μ.Χ. (6,8 Ρίχτερ, 4.000 νεκροί)
Ο πιο φονικός σεισμός στη Φθιώτιδα κατά τον Μεσαίωνα. Κατέστρεψε τη Λαμία, την Υπάτη και τη Πελασγία, προκαλώντας τεράστιες απώλειες. Η γη άνοιξε και νερό… ξεχύθηκε στην περιοχή της Λαμίας.

Σεισμός του 1577 μ.Χ.
Ισχυρός σεισμός που κατέστρεψε τη Λαμία, την Υπάτη και τη Ναύπακτο. Οι δονήσεις διήρκεσαν πολλές ημέρες.

Σεισμός του 1580 μ.Χ. (6,8 Ρίχτερ, 3 νεκροί)
Έπληξε το Γαλαξίδι, την Άμφισσα, τη Ναύπακτο, το Λιδορίκι και τα γύρω χωριά, προκαλώντας μεγάλες ανατροπές.

Σεισμός του 1660 μ.Χ. (6,4 Ρίχτερ, 5 νεκροί)
Επίκεντρο το Γαλαξίδι, με μεγάλες ζημιές στην περιοχή.

Σεισμός του 1740 μ.Χ. (6,6 Ρίχτερ, 10 νεκροί)
Κατέστρεψε πολλές πόλεις, κυρίως τις Θερμοπύλες, τη Λαμία και την Υπάτη. Παρατηρήθηκαν ρωγμές έξι ιντσών στην πεδιάδα.

Σεισμός του 1754 μ.Χ. (7,0 Ρίχτερ, 20 νεκροί)
Έπληξε τη Ναύπακτο, προκαλώντας τρομακτικές καταστροφές.

Σεισμός του 1758 μ.Χ. (6,8 Ρίχτερ)
Με επίκεντρο τη Λαμία, εξαφάνισε τρία νησάκια κοντά στην Εύβοια και προκάλεσε την καταβύθιση τμήματος του Ποντικονήσου.

Οι κυριότεροι σεισμοί της σύγχρονης εποχής στη Φθιώτιδα

Τα τελευταία 300 χρόνια φυσικά, η σεισμική ακολουθία δεν έχει σταματήσει. Με εξαίρεση τον διπλό σεισμό της Αταλάντης το 1894, υπάρχουν πολλοί ακόμα που μπορεί να μην είχαν τις ίδιες καταστροφικές συνέπειες, διαμόρφωσαν όμως από όλες τις απόψεις την περιοχής μας όπως είναι σήμερα.

Σεισμός του 1852 (6,0 Ρίχτερ)
Προκάλεσε κατολισθήσεις βράχων κοντά στους Δελφούς και μεγάλες ζημιές σε οικισμούς μεταξύ Γραβιάς και Μαυρολιθαρίου. Σκοτώθηκαν 10 άνθρωποι και πολλά αιγοπρόβατα.

Σεισμός του 1853 (6,4 Ρίχτερ, 11 νεκροί)
Με επίκεντρο τη Θήβα, προκάλεσε σοβαρές καταστροφές σε Αταλάντη και Χαλκίδα.

Σεισμός του 1870 (6,8 Ρίχτερ, 117 νεκροί)
Κατέστρεψε την Άνω Σουβάλα και προκάλεσε κατολισθήσεις και ρήγματα. Οι μετασεισμοί διήρκεσαν τρία χρόνια.

Σεισμός του 1916 (5,9 Ρίχτερ)
Έπληξε τις Λιχάδες και προκάλεσε σημαντικές βλάβες.

Σεισμός του 1965 (6,3 Ρίχτερ, 1 νεκρός)
Χτύπησε τη Φωκίδα, προκαλώντας καταρρεύσεις κτιρίων.

Σεισμός του 1974 (5,1-5,2 Ρίχτερ)
Σημειώθηκε στον Μαλιακό κόλπο και έγινε αισθητός σε όλη την Φθιώτιδα.

Σεισμός του 1975 (4,5 Ρίχτερ)
Προκάλεσε βλάβες στην Αλίαρτο.

Σεισμός του 2008 (5,1 Ρίχτερ)
Το επίκεντρο εντοπίστηκε στην Αμφίκλεια και έγινε ιδιαίτερα αισθητός μέχρι την Αθήνα. Κατέρρευσε ένα πέτρινο σπίτι, ενώ υπήρξαν ζημιές σε 20 ακόμα.